ن وَالْقَلَمِ وَمَا یَسْطُرُونَ ( وبلاگ قلم)

فرهنگ نوروز در هم تنیدگی زیادی با فرهنگ نو شدن دارد. نو کردن اخلاق، روش و نوع نگاه در ابعاد فرهنگی و... از مثال‌های این نو شدن‌ها است. اما تجلی ظاهری این نو شدن در گزاره‌های مانند خانه تکانی و خرید پوشاک جدید نمایان می‌گردد. لذا در این یادداشت سعی بر بیان این نکته است که چگونه خرید لباس نو می‌تواند علاوه بر نو کردن ظاهر انسان مانع از گسترش پدیده‌ی مصرف گرایی شود و به دنبال آن مقدمات رشد معنوی انسان را نیز فراهم کند.

راهکارهای پیشنهادی در این متن از یک سو تلاش خود را بر آن نهاده است تا مانع از گسترش فرهنگ مصرف گرایی شود و از سوی دیگر تلاش می‌کند تا دو مفهوم نو شدن ظاهر و نو کردن اخلاق را با یکدیگر آشتی داده و در جهت استفاده‌ی بهینه از فرصت نوروز همت گمارد.

استفاده از کالاهای  داخلی

یکی از فرصت‌های مناسب برای رونق بخشیدن به کسب و کار ایرانی توجه به فرهنگ مصرف درست در اندیشه‌ی ایرانی-اسلامی است. یکی از این فرصت‌ها مناسبت‌های است که در آن افراد به خریدن اقلام و مایحتاج‌های خود اقدام می‌کنند. عید هر سال اکثر مردم ایران به خرید پوشاک نو اقدام می‌کنند و فرصت مناسبی را برای رونق بازار کار ایرانی پدید می‌آورند. اما همین فرهنگ در مواردی می‌تواند تبدیل به تهدید بزرگی شود و آن هنگام که مصرف کننده‌ی ایرانی اقدام به خرید کالاهای وارداتی کند. در نتیجه‌ی این رخداد فرهنگ ایرانی خود را قربانی اقتصاد شرقی و غربی می‌کند;  به طوری که قربانی ا:.8 لی این قربانگاه کارگران و سرمایه‌ی انسانی بخش تولید در ایران می‌شود. با گسترش پدیده‌ی مصرف کالاهای بیگانه، فرهنگ ایرانی بر خود تن پوش کالای خارجی را به سر می‌کند و دیگر رنگ و بوی دیرینه‌ی خود را نیز از دست می‌دهد. لذا استفاده کردن از کالای داخلی می‌تواند علاوه بر زنده نگه داشتن سنت خرید پوشاک نو در ایام نوروز به کسب و کار ایرانی نیز رونق ببخشند.

از سوی دیگر وظیفه‌ی فعالان صنعت آن است که با اتکا به نیروی کار ایرانی و به روز آوری تجهیزات صنعتی و روش‌های تولید علاوه بر کاهش هزینه‌ی تولید کیفیت محصولات خود را نیز ارتقا بخشند. تا مصرف کننده‌ی داخلی علاوه بر افتخار به محصولات کشور خویش با مصرف نکردن محصولات بیگانه حمایت پیش از پیش خود را از کار و سرمایه‌ی ایرانی اعلام دارد.

امام خمینی نیز در فرازی از وصیت نامه‌ی خود به پدیده‌ی مصرف گرایی و لزوم حمایت از کالای داخلی تاکید می‌کند:

“از جمله نقشه‌ها، که مع الاسف تأثیر بزرگی در کشورها و کشور عزیزمان گذاشت و آثار آن باز تا حد زیادی به جا مانده، بیگانه نمودن کشورهای استعمار زده از خویش، و غرب زده و شرق زده نمودن آنان است. …

قصه این امر غم انگیز طولانی و ضربه‌هایی که از آن خورده و اکنون نیز می‌خوریم، کُشنده و کوبنده است؛ و غم‌انگیزتر این که آنان ملت‌های ستم دیده زیر سلطه را در همه چیز عقب نگه داشته و کشورهایی مصرفی بار آوردند. … وارد کردن کالاها از هر قماش و سرگرم کردن بانوان و مردان، خصوصاً طبقه جوان، به اقسام اجناس وارداتی، از قبیل ابزار آرایش و تزئینات و تجملات و بازی‌های کودکانه، و به مسابقه کشاندن خانواده‌ها و مصرفی بار آوردن هر چه بیشتر، که خود داستان‌های غم انگیز دارد، و سرگرم کردن و به تباهی کشاندن جوان‌ها، که عضو فعال هستند… و ده‌ها از این مصائب حساب شده، برای عقب نگه داشتن کشورهاست “

پرهیز از برندگرایی

یکی از اصلی‌ترین راهکارهای که می‌تواند به مصرف گرایی دامن زند برند گرایی است. این حربه‌ی تبلیغاتی با تکیه بر ابعاد تأثیرگذاری روانی مخاطب و جامعه‌ی هدف خویش را به سمتی سوق می‌دهد که فرد مسخ برندهای تجاری و نشان‌های شود که بر روی کالا درج می‌شود. در نگاه به این پدیده می‌توان ابعاد گسترده‌ی تأثیر گزاری این حربه‌ی روانی را در بحث پوشاک مشاهده کرد. برند گرایی که به دنبال خود مد سازی را می‌آورد در تفکر و ناخودآگاه جامعه‌ی مصرفی خود خرید مجدد، توصیه به خرید از یک برند خاص، و خرید بیشتر و گسترش سبد کالا را نهادینه می‌کند. حال خود برند گرایی زمانی که به سمت کالاهای خارجی برود می‌شود پدیده‌ی در جهت حمایت از سرمایه و کالای غربی، حمایتی بی جهت که تنها بار روانی دارد.

از سوی دیگر پدیده‌ی برند گرایی باعث تحمیل بار مالی مضاعف و غیر واقعی بر روی قیمت کالای نهایی می‌شود; به طوری که بسیاری از محصولات برند هزینه‌ی مضاعف و بی منطقی را تنها به دلیل درج یک برند اسمی مشخص بر روی کالاهای خود از مصرف کننده دریافت می‌کنند که این خود مصداقی از پدیده‌ی اسراف مال در امر خرید کالا است.

در نتیجه با پرهیز از برند گرایی می‌توان پدیده‌ی مصرف‌گرایی در خرید پوشاک و البسه‌ی عید را تا حدود زیادی کاهش داد.

انفاق

در کاربرد رایج قرآن کریم و متون دینی، انفاق اصطلاحاً به اعطای مال یا چیزی دیگر در راه خدا به فقیران و دیگر راه‌های مورد نیاز گفته می‌شود. قران در جای جای خود مؤمنان را به انفاق دعوت کرده است و برای این امر آثار و برکات زیادی را برشمرده است. یکی از بهترین جلوه گاه‌ها برای انفاق مال ایام نوروز و هنگام خرید پوشاک نو است. در این ایام که رسم بر خرید البسه‌ی نو می‌باشد عده‌ی زیادی از هم‌وطن‌ها به خاطر فشارهای اقتصادی توانایی خرید کردن را ندارند. با وجود چنین نیازهای در یک جامعه‌ی اسلامی بر افراد جامعه که از توانایی مالی بالاتری برخوردار هستند واجب است به جای خرید بی رویه پوشاک نو با مدیریت کالای مصرفی و مورد نیاز خود بخشی از هزینه‌های خود را کاهش داده و آن مقدار را در جهت کمک به نیازمندان و کسانی که از توانایی خرید پایین تری برخوردار هستند صرف نمایند. قطعاً انفاق یکی از اصلی‌ترین درمان‌های است که در برابر مصرف گرایی یک جامعه خاصیتی شفا بخش از خود نشان می‌دهد; لذا با گسترش روحیه انفاق در افراد می‌توان سنت‌های مانند خرید پوشاک نو در ایام عید را به یک سنت حسنه و پسندیده تبدیل کرد که در آن دیگر افت‌های مانند مصرف‌گرایی به چشم نمی‌خورد.

اولویت دادن به باطن به جای ظاهر

پدیده‌ی مصرف گرایی بیشتر از هر چیز یک نیاز روانی است که قطعاً به عنوان یک ناهنجاری باید درمان شود. از زمینه سازهای این پدیده‌ی نا به هنجار می‌شود به فخر فروشی یا همان چشم وهم چشمی اشاره کرد. ایام عید و بحث خرید پوشاک نو این فرصت را برای برخی افراد پدید می‌آورد که با یکدیگر مسابقه‌ی خرید کردن بگذارند، در نتیجه‌ی این روحیه بیمار است که فرد هرچه می‌توان بی هدف خرید می‌کند تا به اطرافیان خود فخر فروشی کند. پس نگه داشتن نفس در فخر فروشی نکردن و عدم طغیان در مصرف می‌توان از راهکارهای مصرف درست در ایام عید باشد قرآن نیز پدیده‌ی فخر فروشی را نکوهش کرده به طوری که در آیه 58 از سوره قصص  خداوند سرگذشت قومی را نقل می‌کند که در استفاده از نعمت‌ها دچار طغیان و کفران شدند پس خداوند آن‌ها را به سبب اعمالشان هلاک گردانید.

از طرفی دیگر دل مشغولی زیاد به نو کردن ظاهر می‌توان انسان را علاوه بر غافل کردن از باطن به سمت غرق شدن در مصرف گرایی نیز سوق دهد از این رو افرادی که به باطن خود توجه ی بیشتری دارند در ظاهر خویش افرادی ساده و آراسته هستند اما افرادی که درگیر ظاهر خود می‌شوند آنقدر ظاهر خویش را آرایش می‌کنند تا از طرفی ضعف‌های درونی خود را پوشش دهند و از سوی دیگر به دیگران فخر فروشی کنند. لذا توجه بیشتر به باطن می‌تواند راهکار عملی در مقابله با پدیده‌ی مصرف گرایی در ایام نوروز باشد.

منتشر شده در : 

http://matnezendegi.ir/content/496